Sports 4 Peace – Ά Βραβείο σε Διεθνή Διαγωνισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Εγκαταστάσεων Αθλητισμού και Αναψυχής

Παναγιώτης Π. Σάββα, Φίλιππος Μ. Μιχαήλ

Φοιτητές Τμήματος Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Κύπρου

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Χρυσό/Πρώτο Bραβείο σε διαγωνισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Εγκαταστάσεων Αθλητισμού και Αναψυχής (IAKS) κέρδισαν, ο Παναγιώτης Π. Σάββα και ο Φίλιππος Μ. Μιχαήλ, φοιτητές διπλώματος του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστήμιου Κύπρου.

Η βράβευση πραγματοποιήθηκε στην Κολωνία της Γερμανίας στις 27 Οκτωβρίου 2015 στο πλαίσιο του 24ου διεθνούς συνέδριου για τον εορτασμό των 50 χρόνων του IAKS. Το βραβείο είναι αναγνωρισμένο από την Παγκόσμια Ολυμπιακή και Παραολυμπιακή Επιτροπή και αφορά τον πρότυπο σχεδιασμό αθλητικού κέντρου, ενώ το εν λόγω διεθνές συνέδριο πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες συναντήσεις για την αρχιτεκτονική αθλητικών εγκαταστάσεων.

Όσον αφορά τον διαγωνισμό, απαιτούσε τον ελεύθερο σχεδιασμό ενός αθλητικού κέντρου και σε αυτόν μπορούσαν να λάβουν μέρος φοιτητές και νέοι αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο. Στο διαγωνισμό είχαν λάβει μέρος δεκάδες συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο και από πολλά πανεπιστήμια. Κάποια από τα βασικά κριτήρια που λήφθηκαν υπόψη για τη βαθμολόγηση των προτάσεων ήταν η καινοτομία και η φαντασία στη σχεδιαστική πρόταση, η ένταξη στο αστικό

περιβάλλον, η δημιουργία προσβάσιμων εγκαταστάσεων χωρίς αποκλεισμούς, καθώς και η οικολογική και οικονομική βιωσιμότητα της πρότασης.

Η νικητήρια πρόταση αφορούσε τον σχεδιασμό ενός σύγχρονου αθλητικού κέντρου εντός της νεκρής ζώνης στην παλιά Λευκωσία, με την ονομασία “SPORTS 4 PEACE”. Οι δύο φοιτητές στόχευσαν στη δημιουργία ενός κέντρου, που θα έδινε την δυνατότητα της συνύπαρξης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων μέσα από την έννοια του αθλητισμού. Μέσα από τους όρους του παιχνιδιού και της αστικότητας που χαρακτηρίζουν την πρόταση, ολόκληρο το αθλητικό κέντρο δημιουργεί ένα χώρο άτυπων συναντήσεων ανάμεσα στους συμμετέχοντες αθλητές, τους επισκέπτες και τους περαστικούς.

Sports 4 Peace

English Text Follows

Άτυπες συναντήσεις στην ουδέτερη ζώνη της Λευκωσίας. Ξεκινήσαμε, αναλύοντας ακριβώς αυτή τη φράση. Αυτή χωρίζεται σε 3 βασικά για εμάς επίπεδα, που πρέπει να ερευνήσουμε και να χειριστούμε. Το πρώτο είναι το θέμα της συνάντησης, το δεύτερο επίπεδο είναι αυτό της ουδέτερης ζώνης και της θέσμισής της και τέλος της ιδιαιτερότητας της Λευκωσίας σε συνάρτηση με το πρόβλημα της Κύπρου.

Αρχικά θέσαμε τον όρο των άτυπων συναντήσεων υπό μορφή διαλόγου, ο οποίος στην συνέχεια θα μπορούσε να λάβει χώρα μέσα από τις έννοιες τις αστικότητας και του παιχνιδιού. Οι δύο αυτές έννοιες, σε συνδυασμό, μπορούν να προσφέρουν στον επισκέπτη ένα άλλο επίπεδο αντίληψης του κόσμου, που λειτουργεί υπό τους κανόνες του παιχνιδιού και της πολλαπλότητας της αστικότητας. Αναλύοντας τις συνθήκες που επικρατούν στην εντός των τειχών πόλη της Λευκωσίας και συγκρίνοντάς τις με την κατάσταση πριν τα γεγονότα του 1974, παρατηρήσαμε έντονη την διαίρεση μεταξύ των κοινοτήτων. Αυτή η διαίρεση γίνεται έντονα αντιληπτή αφού η πλειονότητα των παραδοσιακών δρόμων της παλιάς πόλης οδηγούν σε αδιέξοδα και από τις δύο πλευρές. O ενδιάμεσος χώρος που ονομάζουμε σήμερα ουδέτερη ζώνη φαίνεται στην πιο ακραία μορφή της, η εγκατάλειψη, η λεηλασία και ο πόνος των κατοίκων μετά τον πόλεμο. Κι όμως, ο χώρος αυτός μπορεί να εκφράζει ένα όριο, να ορίζει μια απόσταση στις δύο κοινότητες, παρόλα αυτά είναι κάτι που έχουν κοινό. Παρουσιάζει τις ιδιότητες ενός τοίχου, με μια όμως πιο κοντινή ματιά καταλαβαίνουμε ότι εκφράζεται φυσικός χώρος, χώρος που ανήκει κατά κάποιο τρόπο σε όλους, μια ετεροτοπία που δεν εκφράζει καθόλου απόψεις και προκαταλήψεις.

Έχοντας ως πρότυπο την ιστορία του N. Mandela στην ταινία “Invictus” που κατάφερε να ενώσει ένα ολόκληρο έθνος διαμέσου του αθλητισμού αποφασίσαμε και εμείς να προτείνουμε άτυπες συναντήσεις μέσω αθλητικών δραστηριοτήτων. Με την περαιτέρω αλληλεπίδραση μας με το αντικείμενο ήρθαμε σε επαφή με πιο κοντινά επιτυχημένα παραδείγματα όπως τον οργανισμό “Peace Players” στο “Σπίτι της Συνεργασίας” στην νεκρή ζώνη. Ο συγκεκριμένος οργανισμός (Peace Players) λειτουργεί σαν συνδετικός κρίκος μεταξύ των δύο κοινοτήτων και έχει σημαντικό ρόλο στην εκκόλαψη καλών σχέσεων ανάμεσά τους. Όσον αφορά τον αθλητισμό, ιδιαίτερα στοχεύουν στην καλαθόσφαιρα και συγκεκριμένα με μικρές ηλικίες και παιδιά. Κρατώντας την ιδέα της ένωσης μέσω του αθλητισμού και έχοντας την υποστήριξη των υφιστάμενων οργανισμών, σκοπεύουμε να συνεχίσουμε το έργο τους μέσα από ποικίλες αθλητικές δραστηριότητες και με ευρύτερο κοινό. Για τη περαιτέρω εδραίωση της πρότασής μας εντός του αστικού συνόλου, αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε υφιστάμενες αθλητικές εγκαταστάσεις, για να δημιουργήσουμε ένα είδος δικτύου σε ολόκληρη την παλιά πόλη.

Ένα από τα βασικά μας κριτήρια ήταν το κτίριο να εκφράζει την συλλογικότητα και να και λειτουργεί σαν κοινός χώρος και για τις δύο πλευρές. Έτσι, ήταν αναγκαία η τοποθέτηση του σε ένα ουδέτερο χώρο που να μην δημιουργεί αντιπαλότητες, αλλά να προάγει την ισότητα και την ενότητα. Η επιλογή της νεκρής ζώνης ήταν στοχευμένη αφού όπως προκύπτει και μέσα από τα βιώματα μας, ο χώρος αυτός είναι ένα κοινό στοιχείο και για τους δύο λαούς, με χωρικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες, που με σωστή διαχείριση μπορεί να μεταλλαχτεί από στοιχείο διαίρεσης, σε ενοποιητικό κρίκο. Παράλληλα, το θεσμικό πλαίσιο που θα καλύπτει την όλη πρόταση μέσα στο συγκεκριμένο μέρος θα είναι απαλλαγμένο από ότι είχε να κάνει με διαίρεση και θα δημιουργηθεί ένα νέο, που θα προάγει την ισότητα μεταξύ των δυο λαών. Έτσι, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα αθλητικό κέντρο όπου θα συσταθούν και θα στεγασθούν νέες ομοσπονδίες των αθλημάτων από κοινού και για τις δύο κοινότητες, ώστε να δίνουν το δικαίωμα της αντιπροσώπευσης στην ίδια εθνική ομάδα. Με αυτό το τρόπο θα δώσουμε κίνητρο στους ΕΚ αλλά και στους ΤΚ να συμμετάσχουν και να αντιπροσωπεύσουν ένα μικτό κράτος και έτσι να δημιουργηθεί ένας κοινός στόχος. Επίσης, εντός του κτιρίου και σε κάθε αθλητικό χώρο θα ισχύουν οι νόμοι και κανονισμοί του αθλήματος που θα ενταχθεί εκεί, που αντανακλούν την ισότητα και την ομαδικότητα.

Η επέμβαση που προτείνουμε θα αποτελείται από τρία βασικά επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο θα είναι η δικτύωση με τον αστικό ιστό που θα συνεργάζεται με το κυρίως κτιριακό σύνολο που θα βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνης. Το δεύτερο επίπεδο είναι οι αθλητικές εγκαταστάσεις εντός του οικοπέδου ανάπτυξης που θα συμπληρώνουν με μια ποικιλία από αθλήματα. Τέλος, το τρίτο επίπεδο θα αποτελείται από τις κτιριακές εγκαταστάσεις εντός της ουδέτερης ζώνης όπου θα στεγάζονται οι θεσμικοί οργανισμοί που θα διέπουν το δικοινοτικό πρόγραμμα που προτείνουμε.

Ένα τέτοιο έργο θα ήταν καλό να τοποθετηθεί εντός της ουδέτερης ζώνης γιατί έτσι δεν υπάρχουν τα πολιτικά προβλήματα και οι δισταγμοί εκατέρωθεν για πέρασμα του ορίου. Έτσι, θα μπορούν άτομα και από τις δύο κοινότητες να συναντηθούν στον ενδιάμεσο χώρο, δημιουργώντας ένα ποιό απλό σύστημα εισόδου, κοινώς αποδεκτό. Επιπρόσθετα, βασικό στοιχείο της τοποθέτησης μας στην ουδέτερη ζώνη είναι να απαλλαγούμε από τις νομοθεσίες που διέπουν τις δύο πλευρές και να δημιουργήσουμε ένα χώρο που όλα να γίνονται επί ίσοις όροις, μέσα από ένα θεσμικό πλαίσιο που θα λειτουργά ως ενοποιητικό εργαλείο. Οι κανονισμοί των αθλημάτων είναι αποδεκτοί από όλους τους παίχτες εντός των αθλημάτων, προωθώντας την ισότητα, αλληλεπίδραση και συναγωνισμό. Όπως προκύπτει μέσα από το παιχνίδι και ιδιαίτερα τον αθλητισμό, έτσι και η πρότασή μας θα απαρτίζεται από κανονισμούς και ρόλους, που σκοπό θα έχουν να διευρύνουν και εκτός αγωνιστικών ορίων την φιλοσοφία μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επέμβασή μας θα φιλοξενεί και άλλες δραστηριότητες εκτός από αθλήματα όπως δυνατότητες παρακολούθησης, γυμναστηρίου, καφετέριας και άλλες εφήμερες εκδηλώσεις.

Για την ομαλή λειτουργία της πρότασής μας προτείνουμε να δώσουμε ηγετικούς ρόλους σε μια νεοσύστατη ομάδα που θα αποτελείται από άτομα και από τις δύο κοινότητες, με υπευθυνότητες να συντονίζουν τους επί μέρος ενδιαφερόμενους οργανισμούς και να ορίζουν τις κατευθυντήριες γραμμές που θα ακολουθεί η διεξαγωγή των παιχνιδιών και συνάμα θα διέπουν την λειτουργία του κτιρίου στο σύνολό του. Για τις ανάγκες του κτιρίου θα πρέπει να ενταχθούν συγκεκριμένοι χώροι. Κάποιοι από αυτούς χρειάζεται να είναι γραφειακοί χώροι που θα στεγάζουν οργανισμούς και υπηρεσίες, που θα θεσμοθετηθούν και από τις δύο πλευρές, ώστε να είναι κάτω από την στέγη του ίδιου οργανισμού και οι δύο κοινότητες. Επίσης, αναγκαία είναι και η δημιουργία νέων γηπέδων και εξοπλισμένων χώρων αθλημάτων, έτσι ώστε να προσφέρουμε μια ποικιλία από χρήσεις στο κτιριακό μας πρόγραμμα για αποφύγουμε την μονοχρησιακή λειτουργία. Παράλληλα, θέλουμε να ενσωματώσουμε τον παράγοντα της παρακολούθησης των παιχνιδιών που θα φέρει περισσότερους επισκέπτες στην περιοχή, χωρίς να λαμβάνουν ουσιαστικό ρόλο στην διεξαγωγή των αγώνων, αλλά θα έχουν κοινό σκοπό την υποστήριξη των αθλητών. Επιπλέον, θα ενταχθούν και πολυχώροι δημόσιας χρήσης για διάφορες εφήμερες ή μη δραστηριότητες στο χώρο, για να δίνουμε τα κίνητρα σε νέους χρήστες να έρθουν να γνωρίσουν το χώρο μας και τις δραστηριότητες του. Βρίσκουμε αναγκαία και την ένταξη χώρων όπως καφετέριες, χώρους προβολών αθλημάτων ή και άλλων παρουσιάσεων για να τοποθετηθεί και το κομμάτι της ψυχαγωγίας (μη αθλητική ψυχαγωγία), καθώς επίσης και χώρους υποδοχών στα διάφορα τμήματα του κτιρίου. Καταλήγοντας, στο κτίριο κρίνουμε καίριο να τοποθετηθούν κάποιο ιδιωτικοί χώροι όπου θα στεγάζονται οι εργαζόμενοι στο αθλητικό κέντρο, καθώς επίσης και γραφεία για την κάθε νέα κοινή ομοσπονδία αθλήματος που θα περιέχεται στο σχεδιασμό μας. Προτείνοντας έτσι κοινές ομοσπονδίες θα επιφέρει και την δημιουργία μικτών ομάδων με κοινά συμφέροντα και στόχους.

Καταλήγοντας, τα αθλήματα που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα επιλέξαμε να είναι ομαδικά και με αυτό τον τρόπο θα δώσουμε την δυνατότητα στους χρήστες ή αθλητές να συναγωνιστούν και όχι να ανταγωνιστούν μεταξύ τους. Τα αθλήματα θα είναι ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα, βόλεϋ, ποδηλασία, water polo, ragby, mini football και cricket.

Η όλη έρευνα και ο σχεδιασμός της πρότασης θα έχει σκοπό να προωθήσει την ενότητα τόσο στον ενδιάμεσο χώρο της ουδέτερης ζώνης όσο και σε ολόκληρο το νησί και να προσφέρει σε όλους το δικαίωμα της συμμετοχής στα κοινά, όσον αφορά τον αθλητισμό. Προσφέροντας ένα κοινό στόχο και ενδιαφέρον, προσμένουμε να πετύχουμε την εκ νέου εδραίωση των καλών σχέσεων μεταξύ των κοινοτήτων.

Informal meetings in the neutral zone of Nicosia – Sports4Peace

Cyprus is a small island in the edge of the Mediterranean Sea with huge cultural and historical background. However, it is strongly characterised by a very unique attribute; it is entirely divided in two parts, the northern and the southern one. This is caused by the Turkish occupation after the invasion of 1974. This division is realised by a single Green Line marked up on a map. Nevertheless, in real scale, this line, called the buffer zone, varies from 3km to 3 m wide. This is used to divide the island in two, that is two parts and also two communities. What used to be a common ground for everyone is now used to divide and gap the people of Cyprus.

Following the example of Nelson Mandela and North Africa, we suggest sports to be the intermediate between the two parties with a greater cause to reunite the state. An organisation that has a similar idea to ours already exists in Cyprus, called “Peace Players”, but in a much smaller scale, only dealing with basketball. In our vision, a common ground will be recreated so that everyone will have a chance to participate. Through game and the notion of it we try to bring back equality so that dialogue can emerge between the two sites. Furthermore, it is primary for us that new federations are created, consisted of people from both sites, so that they can harmonically institutionalize the whole project. As a future aspect we think of the project to be the start of new national teams, comprised with players from all over Cyprus that will unite fans, players and in the end all the people of the island.

In the project, we use urbanity to complement the sports complex on the site and thus create an urban park with sports activities. The site is located in the heart of the traditional core of Nicosia, in the abandoned no man’s land. This deserted site is surrounded by traditional buildings that follow the character of the old town. We restore two of them to host the offices of the new federations and other functions that we need. We suggest a new pedestrian crossing through the site that connects two major squares of the old city, each one on either site of the buffer zone. As well as the principal idea, the landscape planning will also suggest the unity through a new way of crossing to the other side. At both sites of the entrance we suggest a new way of entering the buffer zone; instead of the finite military check points that now occur, we propose a simple system with member’s cards that only has formal checks when exiting the site on the opposite side.

The crossing of the site is made both over ground and on ground level. Through it you experience the sports activities as a simple spectator or you can engage too with some athletes. We provide several chances of spectating on both levels with the use of benches, tiers, bleachers and even places to jib and watch an ongoing game. The paths meet from both sites on the centre of the high ground where a square is occurred with bleachers to emphasise it. There, some temporary events can take place such as speeches, presentations or even coach meetings. The main buildings consist of the café, the renovated offices, a kiosk and an open gym. We mostly use team sports, that we promote with the fields and courts we implement, so that mixed teams can be created, from players of both sides. On the site, there is a multi-sports court (basketball-handball-mini football-volleyball), tennis, beach volley, squash, badminton courts, a track and field space and ping pong tables. In addition, our sports centre, called Sports4Peace, will be networked throughout the city and connected with other sports complexes on both sides, such as pools, football fields and basketball courts, and take advantage of the existing sports facilities and further consolidate its importance and its future progress.